Kantata – niesceniczna forma muzyki wokalno-instrumentalnej; najczęściej rozbudowana, wieloodcinkowa; wykorzystująca różne gatunki tekstów literackich, mające różne funkcje. Ukształtowała się, podobnie jak oratorium i opera, na początku epoki baroku. Była szczególnie popularna w XVII i XVIII wieku (A. Scarlatti, Telemann, Bach). Kantata w XVII wieku[edytuj | edytuj kod] Włochy[edytuj | edytuj kod] We wczesnej szkole weneckiej kantata oznaczała kompozycję wokalną o budowie wariacji zwrotkowych, opartych na stałej formule basowej[1]. Pojęcie pochodzi od włoskiego słowa cantare, co znaczy śpiewać i na początku XVII wieku mogło dotyczyć różnych form wokalnych. Kantata w dzisiejszym rozumieniu do końca baroku określana była różnie: concerto, serenata, dialogo, motetto, anthem, geistliche konzerte, actus funebris, symphonia sacra itd. Najczęściej natomiast tego rodzaju utwory występowały bez nazwy[2] Powstanie kantaty wiąże się z początkami epoki baroku w muzyce, szczególnie ze stylem concertato i afektowanym stylem seconda pratica. Wykształciła się z fuzji różnych form wokalnych: madrygału, monodii akompaniowanej, motetu koncertującego, pieśni z basso continuo. Pierwszy raz określenie pojawiło się w zbiorze Alessandro Grandiego Cantade ed arie a voce sola w 1620 roku. Początkowo były to wokalne, świeckie kompozycje solowe (najczęściej) lub zespołowe z towarzyszeniem basso continuo. Bardzo trudno jest ustalić początki form kantatowych. Wielu muzykologów używa pojęcia bardzo szeroko widząc zalążki gatunku już u Monteverdiego w opracowaniu psalmu Confitebor terzo alla francese z Selva morale e spirituale (przemienność partii solowych z zespołowymi)[3] Powszechnie jednak uznaje się, że forma ta skrystalizowała się na gruncie stylu bel canto w Rzymie[1]. Od początku była bardzo silnie związana z operą („kantata to dialog bez sceny” Doni). Kantaty rzymskie integrowała forma wariacji zwrotkowej. Nie było jednak ścisłego schematu, obok siebie funkcjonowały kantaty aryjne, kantaty rondowe czy duety kameralne w koncertującym stylu kontrapunktycznym. Do najwybitniejszych przedstawicieli twórców pierwszych kantat zaliczyć należy przede wszystkim Luigi Rossiego oraz Giacomo Carissimiego. Druga generacja rzymskich kompozytorów to Cesti, Legrenzi czy Stradella. Francja[edytuj | edytuj kod] Kantata francuska w XVII wieku była pod przemożnym wpływem wzorów włoskich. Podobnie jak we Włoszech była to kompozycja świecka, z reguły na głos solowy (zwykle sopran lub bas) z basso continuo. Głównym jej przedstawicielem był Marc-Antoine Charpentier, uczeń Giacomo Carissimiego oraz Jean de Cambefort. Anglia[edytuj | edytuj kod] Odpowiednikiem kontynentalnego motetu były w Anglii Anthems, które w XVII wieku przekształciły się w formę kantatową[1]. Niemcy[edytuj | edytuj kod] Geneza kantaty luterańskiej jest nieco inna i wywodzi się z opracowań chorału protestanckiego: motetu chorałowego, gdzie melodia chorału przenikała wszystkie głosy konstrukcji polifonicznej lub gdzie chorał stanowił cantus firmus motetu na tle ostinatowych motywów również zaczerpniętych z chorału oraz chorałowego concertato, gdzie fragmenty, motywy zaczerpnięte z chorału stawały się podstawą dialogu w stylu concertato. W 1620 roku Samuel Scheidt w Cantiones Sacrae przeniósł technikę wariacji organowych na grunt motetu chorałowego. Kompozytor każdy wers chorału poddaje odmiennemu opracowaniu tak, że powstaje łańcuch wariacji kontrapunktycznych. Bardziej postępową formą było chorałowe concertato: w 1619 roku Michael Praetorius w Polyhymnia caduceatrix wprowadził do niego basso continuo, a Johann Hermann Schein w Geistliche Konzerte (1618 i 1626) afektowany wyraz. Drugim, niezależnym źródłem kantaty niemieckiej było dramatyczne concertato. Był to gatunek bardziej swobodnie interpretujący Pismo Święte; nie związany tekstowo, ani melodycznie z chorałem. Najwybitniejszym jego twórcą był Heinrich Schütz (1585-1672), który przeniósł techniki muzyki włoskiej na grunt niemiecki. Pierwsze dzieła Schütza są wzorowane na weneckiej technice polichóralnej (nauka u Gabrielego) oraz afektowanym stylu madrygałowym (nauka u Monteverdiego). Trzecia część Symphonie sacrae z 1650 „zawiera bardzo rozbudowane dzieła, zbliżające się do dramatycznej kantaty kościelnej”[1]. Kantata w XVIII wieku[edytuj | edytuj kod] Włochy[edytuj | edytuj kod] Olbrzymi wpływ na kantatę wywarła szkoła neapolitańska z Alessandro Scarlattim na czele. Ostatecznie ustalił się podział na recytatyw secco i arię, który zresztą ewoluował powoli już od początku XVII wieku, a w Alessandro Scarlattim znajdując ostateczne potwierdzenie. Scarlatti był również pierwszym wybitnym twórcą, który w pełni podporządkował się reformie Zena. Zakładała ona – co ważne dla kantaty – przeniesienie całej akcji dramatycznej na recytatywy, natomiast arie stały się kontemplacyjnymi monologami. Ponadto w szkole neapolitańskiej nastąpił silny rozwój homofonii continuo, krystalizacja systemu tonalnego oraz przeniesienie stylu concerto na teren arii. Kantata świecka była formą bardzo popularną wśród włoskich kompozytorów, elitarną, dla koneserów, polem eksperymentów harmonicznych i konstrukcyjnych. Francja[edytuj | edytuj kod] Profesjonalna muzyka francuska przez całą epokę baroku skoncentrowana była na dworze królewskim. Twórczość motetów i kantat była w cieniu tworzonych wówczas oper. Należy jednak wymienić postać Louisa-Nicolasa Clérambault, który skomponował pięć ksiąg kantat (od roku 1710). Dominowała tematyka mitologiczna i pastoralna. Zaznaczył się wyraźny podział na: arię typu włoskiego, francuski recytatyw i większych rozmiarów instrumentalny ritornel. Kantaty francuskie charakteryzowały się większą liczbą części (6 do 10) oraz eksponowaniem malarstwa dźwiękowego[2]. Niemcy[edytuj | edytuj kod] Na początku XVIII wieku, w tym samym czasie co we Włoszech, nastąpiła ostateczna krystalizacja stylu kantatowego. Stopieniu w jedność uległy formy dramatycznego concertato Schütza i chorałowego concertato Weckmanna, Tundera. Protestancka kantata wchłonęła osiągnięcia takich form jak dialog, concertato, symphonia sacra czy motet z basso continuo. Jako pierwszy na gruncie niemieckich określenia „kantata” użył Erdmann Neumeister, pastor z Weißenfels. Zapoczątkował on rewolucję kantaty protestanckiej. Jako luterański ortodoksjonista, zdecydowanie odrzucił argumenty pietystów sprzeciwiających się wpływowi muzyki świeckiej, szczególnie operowej na religijną. W swych zbiorach tekstów do kantat (pierwszy napisany w roku 1700, wydany w 1704) wprowadził zmiany analogiczne do tych przeprowadzanych wówczas w kręgu włoskim. Jak trafnie ujął Manfred Bukofzer: „Neumeister przesunął akcent z tekstu Pisma Świętego na jego poetycką, sentencyjną lub wychowawczą interpretację. Podczas gdy concertato opierało się w zasadzie na tekście Pisma Świętego, kantata nowsza wykorzystywała jego swobodne parafrazy, które zastępowały tekst biblijny lub stanowiły poetyckie wstawki”[1]. Tym samym w konsekwencji zasugerował zdecydowany podział kantaty na recytatyw, arię da capo, chór i chorał. Starsi kompozytorzy niemieccy, jak Dieterich Buxtehude z Lubeki, Johann Pachelbel z Norymbergi czy nauczyciel Johanna Sebastiana Bacha, Georg Böhm nie podlegli jeszcze reformie Neumeistra, komponowali w starym stylu wariacji chorałowych concertato. Nowe zasady podjęli Philipp Krieger, Friedrich Wilhelm Zachow, poprzednik Bacha na stanowisku kantora kościoła św. Tomasza w Lipsku Johann Kuhnau, Christoph Graupner, Philipp Heinrich Erlebach czy Georg Philipp Telemann. Kantaty Johanna Sebastiana Bacha[edytuj | edytuj kod] W twórczości Johanna Sebastiana Bacha łączą się style niemiecki, włoski, francuski. Powszechnie uważa się, że kompozytor ten doprowadził formę kantaty do największego mistrzostwa. Obowiązek pisania kantat spoczywał na Bachu w Weimarze (1708-1717) oraz Lipsku (1723-1750). Pierwsze kantaty napisał kompozytor już w Mühlhausen/Thüringen w 1707 roku. Widoczna jest ewolucja kantat Bacha od starego stylu chorałowego motetu koncertującego (np. Christ lag in todesbanden BWV 4 z 1707) do bardzo zróżnicowanych fakturowo i wyrazowo (np. Gleichwie der Regen und Schnee vom Himmel fällt, BWV 18 już z 1711 lub Herz und Mund und Tat und Leben, BWV 147 unowocześniona w 1723 wersja kantaty starego typu z 1716). Liczbę kantat kościelnych Bacha szacuje się na przynajmniej pięć pełnych roczników po 59 kantat. Zachowało się niewiele ponad 200. Johann Sebastian Bach pisał też kantaty świeckie, z których za najdoskonalsze artystycznie uważa się: Schweigt stille, plaudert nicht BWV 211 (kantata o kawie) Geschwinde, ihr wirbelnden Winde BWV 201 (Pojedynek Febusa z Panem) Zerreißet, zersprenget, zertrümmert die Gruft BWV 205 Hercules auf dem Scheideweg BWV 213 (Herkules na rozdrożu) Kantata w XVIII-XX wieku[edytuj | edytuj kod] Kantaty nowszego typu komponowali Giovanni Battista Sammartini, Jiří Antonín Benda, Wolfgang Amadeus Mozart, Joseph Haydn, Ludwig van Beethoven, Stanisław Moniuszko, Arnold Schönberg, Anton Webern, Carl Orff i inni. Przypisy[edytuj | edytuj kod] ↑ a b c d e Manfred Bukofzer Muzyka w epoce baroku PWN, Warszawa 1970, ss. 136, 172, 282, 373 ↑ a b Danuta Szlagowska Muzyka baroku, Gdańsk 1998, s. 153 ↑ Piotr Orawski Lekcje muzyki z Piotrem Orawskim Drugi Program Polskiego Radia, część 141 Bibliografia[edytuj | edytuj kod] Alfred Dürr Kantaty Johanna Sebastiana Bacha Polihymnia, Lublin 2004 Manfred Bukofzer Muzyka w epoce baroku PWN, Warszawa 1970 Danuta Szlagowska Muzyka baroku, Gdańsk 1998, s. 153-156 Albert Schweitzer Bach PWM, Warszawa 1987 Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod] Kantaty Bacha po polsku – katalog kantat Bacha wraz z polskimi przekładamiMuzyka baroku. Okres Baroku zamyka się w latach 1597 (powstanie pierwszej opery)-1750 (śmierć Jana Sebastiana Bacha). Na początku epoki dominowała jeszcze muzyka religijna, jako pozostałość po Średniowieczu i Renesansie; natomiast koniec epoki oznacza już zmianę proporcji: muzyka świecka wysuwa się na plan pierwszy i ta sytuacja NOWE Nowa zakopianka Rdzawka - Nowy Targ. Będzie opóźnienie. O wiele miesięcy. Nowe zdjęcia z placu budowy Pracę idą pełną parą, ale… będzie opóźnienie. I to niemal roczne. Chodzi o budowę nowej zakopianki na odcinku Rdzawka - Nowy Targ. Koniec robót nie nastąpi w... 30 lipca 2022, 0:02 Kuba Wojewódzki na Instagramie pozuje sam i z gwiazdami. Zobacz najnowsze zdjęcia Kuba Wojewódzki zaczynał jako dziennikarz muzyczny, dzisiaj jest autorem własnego talk show, prowadzi różne programy i bywa tam, gdzie coś się dzieje. Znany... 29 lipca 2022, 23:48 Polski kierowca Karol Basz wystartuje w legendarnym wyścigu Spa 24h! To będzie niezwykły moment dla polskich kibiców sportów motorowych. Karol Basz, jeden z najbardziej utytułowanych polskich kierowców, wystartuje w legendarnym... 29 lipca 2022, 22:50 Hiszpania: Nie żyje pacjent z małpią ospą. To pierwszy taki zgon w Europie W Hiszpanii zmarł pacjent zakażony małpią ospą. To pierwszy zgon z powodu tej choroby w Europie. Informację przekazało w piątek wieczorem hiszpańskie... 29 lipca 2022, 22:33 Cracovia - Legia Warszawa 3:0. Zespół ze stolicy został rozjechany na "Pasach". Atak krakowian na pozycję lidera! Cracovia pokonała 3:0 Legię Warszawa w meczu 3. kolejki piłkarskiej ekstraklasy. Mecz mógł się podobać, a "Pasy" grały jak z nut. To najlepsze wejście w sezon... 29 lipca 2022, 22:28 Nietypowy pomysł hiszpańskiego premiera. Zdejmuje krawat, by walczyć z kryzysem energetycznym Premier Hiszpanii Pedro Sanchez wyszedł z niecodzienną inicjatywą. Poprosił ministrów, urzędników państwowych i pracowników sektora prywatnego, aby przestali... 29 lipca 2022, 22:21 macOS i Wieża Babel w internetach, czyli jak sprawić, aby VoiceOver zawsze czytał tekst po polsku Opublikowano w dniu 19 lutego 2021 Popełnione przez: Witek Piotr Kolejny wpis do Mojej Szuflady zawdzięczamy Wiesławowi, który po zakupie swojego pierwszego Macbooka zaczął borykać się z problemem automatycznego przełączania się
Hasła do krzyżówek pasujące do opisu: '... O KAWIE' BACHA Poniżej znajduje się lista wszystkich znalezionych haseł krzyżówkowych pasujących do szukanego przez Ciebie opisu. '... o kawie' Bacha (na 7 lit.) Sprawdź również inne opisy hasła: KANTATA niesceniczny utwór wokalno-instrumentalny o podniosłym charakterze (na 7 lit.) rodzaj wiersza lirycznego o podniosłym charakterze, często poświęcony pochwale czyichś zasług lub ważnemu wydarzeniu, może być tekstem do kantaty muzycznej (na 7 lit.) utwór muzyczny o uroczystym nastroju, wokalne - instrumentalny, złożony z arii, recytatyw, duetów, chórów, itp (na 7 lit.) podobna do oratorium (na 7 lit.) Zobacz też inne hasła do krzyżówek podobne kontekstowo do szukanego przez Ciebie opisu: "'... O KAWIE' BACHA". Znaleźliśmy ich w sumie: 18 DENISOW, BACH, KOFEINA, LURA, KANTATA, SPISAK, KANTATA, ŁABUŃSKI, KANTATA, SPITTA, JUDINA, LIPSK, FUS, ALLAIN, PETRI, KANTATA, KANTATA, SUITA. nie pasuje? Szukaj po haśle Poniżej wpisz odgadnięte już litery - w miejsce brakujących liter, wpisz myślnik lub podkreślnik (czyli - lub _ ). Po wciśnięciu przycisku "SZUKAJ HASŁA" wyświetlimy wszystkie słowa, wyrazy, wyrażenia i hasła pasujące do podanych przez Ciebie liter. Im więcej liter podasz, tym dokładniejsze będzie wyszukiwanie. Jeżeli w długim wyrazie podasz małą ilość odgadniętych liter, możesz otrzymać ogromnie dużą ilość pasujących wyników! się nie zgadza? Szukaj dalej Poniżej wpisz opis podany w krzyżówce dla hasła, którego nie możesz odgadnąć. Po wciśnięciu przycisku "SZUKAJ HASŁA" wyświetlimy wszystkie słowa, wyrazy, wyrażenia i hasła pasujące do podanego przez Ciebie opisu. Postaraj się przepisać opis dokładnie tak jak w krzyżówce! Hasło do krzyżówek - podsumowanie Najlepiej pasującym hasłem do krzyżówki dla opisu: '... o kawie' Bacha, jest: Hasło krzyżówkowe do opisu: '... O KAWIE' BACHA to: HasłoOpis hasła w krzyżówce KANTATA, '... o kawie' Bacha (na 7 lit.) Definicje krzyżówkowe KANTATA '... o kawie' Bacha (na 7 lit.). Oprócz '... O KAWIE' BACHA inni sprawdzali również: miejsce wyposażone w infrastrukturę do spędzania w jakiś sposób czasu, wykonywania jakichś czynności , łódź otwarta lub z częściowym kadłubem napędzana za pomocą przyczepnego lub wbudowanego silnika parowego , miasto obwodowe w płn. części Turkmenistanu , dzianina osnowowa ze sztucznego jedwabiu, kurczliwa, używana na damską bieliznę , kierunek w sztuce; styl, występujący w okresie od ok. 1520 do końca XVI wieku i charakteryzujący się dążeniem do doskonałości formalnej i technicznej dzieła, a także wysubtelnieniem, wyrafinowaniem, wykwintnością i swobodą form , znormalizowany dla danej mapy i skali odstęp pomiędzy kolejnymi warstwicami podstawowymi (zasadniczymi) , stan zapalny w organizmie, wywołany nadmiarem kwasu arachidonowego , gołąb , sardyna, pilchard - ryba z rodziny śledziowatych (Clupeidae) , fińskie miasto na płd. od jeziora Inari , rodzaj morskiej ryby z rodziny srebrzykowatych , wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie lublinieckim, w gminie Herby
Ona tańczy tam, a ja z rozkoszy drżę. Cudowny ptak, gdy płynie tak do nieba bram. A ja już wiem, że w oczach mam piekła dwa. Mój głodny wzrok pod suknię jej na oślep gna. I jak mam teraz modlić się do Notre Dame? Ten. Kto pierwszy kamień rzuci w nią - popełni grzech. I będzie dźwigał swoją winę aż po kres. bqkCzGj.